Οι «αρχιτεκτονικές τεχνοτροπίες» της μέλισσας ήταν σημείο έμπνευσης και αναφοράς για πολλούς λαούς στην Ιστορία.
Η παρατήρηση της εκπληκτικής σε δομή και συνοχή κυψέλης δεν αφήνει αμφιβολία ότι η φύση έχει προικίσει τη μέλισσα με εντυπωσιακά χαρίσματα. Με μια πιο ενδελεχή ματιά σε μια κυψέλη, εύκολα θα διαπιστώναμε πως οι μέλισσες χρησιμοποιούν μια ιδιαίτερη ουσία υπό μορφή επικάλυψης, σαν γενική μορφή προστασίας.
Η ουσία αυτή λέγεται πρόπολη («προ της πόλεως» των μελισσών) και εξυπηρετεί τον σκοπό να καλύπτει τα κενά της κυψέλης και παράλληλα να μειώνει κατά το δοκούν το μέγεθος της εισόδου της, περιορίζοντας έτσι την πρόσβαση του κρύου ή της έντονης ζέστης και φυσικά των «εν δυνάμει» εχθρών της κυψέλης.
Η πρόπολη, όμως, αποτελεί για τις μέλισσες και μια ασφαλιστική δικλίδα από τη δράση ιών και βακτηρίων, που πολύ εύκολα μπορούν να προσβάλλουν μια κοινότητα δεκάδων χιλιάδων μελισσών που ζουν σε ένα μελίσσι και μάλιστα σε ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες.
Οι μέλισσες παράγουν αυτή τη πολύτιμη ουσία από φυσικές ρητίνες, που συλλέγουν από διάφορα φυτά αλλά και από φλοιούς ορισμένων μεγάλων δέντρων (π.χ. λεύκες, καστανιές, βελανιδιές) και τις οποίες αναμειγνύουν με δικά τους εκκρίματα. Υπολογίζεται πως ένα μελίσσι μπορεί να παράγει 100 έως 300 gr. πρόπολη τον χρόνο.
Η πρόπολη χρησιμοποιείται στη παραδοσιακή ιατρική από το 3.000 π.Χ. στην Αίγυπτο, ενώ ο διάσημος ιατροφιλόσοφος Αβικέννας, στον 11ο αιώνα, είχε παρατηρήσει ότι η πρόπολη δρα αποτελεσματικά στους τραυματισμούς από βέλη τόξων κατά τη διάρκεια πολεμικών επιχειρήσεων!
Η πρόπολη εμπεριέχει 50 με 55% ρητίνες, 20 με 35% κερί (ένα μείγμα από πράσινο κερί φυτικής προέλευσης και το προστιθέμενο κερί των μελισσών), 5 με 10% αιθέρια έλαια, γύρη, πάνω από 40 φλαβονοειδή, αλειφατικά οξέα, αρωματικές αλδεϋδες, ένζυμα, αμινοξέα, σάκχαρα και βιταμίνες.
Ορισμένα συστατικά της, όπως η χρυσίνη και η τοταρόλη, παρουσιάζουν δράση εφάμιλλη γνωστών αντιμικροβιακών φαρμάκων.
Χαρακτηριστική είναι η δράση της πρόπολης στα βακτήρια της στοματικής κοιλότητας, καθώς και έναντι της Listeriamonocytogenes, ενός ζωοπαθογόνου βακτηρίου υπεύθυνο για τροφολοιμώξεις. Αυτή ακριβώς η ιδιότητά της θα μπορούσε να συνεπάγεται και χρήση της πρόπολης ως φυσικού συντηρητικού τροφίμων.
Παράλληλα, η πρόπολη εμφανίζει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, ενώ από τα πλέον σημαντικά στοιχεία που προκύπτουν από κλινικές μελέτες είναι πως συστατικά της πρόπολης εμφανίζουν κυτταροτοξικότητα έναντι καρκινικών κυττάρων, την ίδια στιγμή που είναι αδρανή έναντι των φυσιολογικών.
Επιπρόσθετα, η φυσική αυτή ουσία αποδεικνύεται αποτελεσματική εναντίον των επιθέσεων που δέχεται η επιδερμίδα μας από διάφορους παθογόνους μύκητες, μειώνοντας τους πληθυσμούς της Candida και του Microsporum.
Στην Ελλάδα υπάρχει εξαιρετική πρόπολη σε σύσταση και αξίες, εφάμιλλη κατά πολλούς ερευνητές της πρόπολης Βραζιλίας, που λόγω της ιδιαίτερης χλωρίδας αποτελεί σημείο αναφοράς.
Επιμέλεια: Παύλος Διονυσόπουλος
